Obesitas anders bekijken

Obesitas is niet zomaar een ziekte. Het is een complexe chronische aandoening die kan leiden tot vele andere aandoeningen, waaronder diabetes, hartaandoeningen en kanker. Om de strijd tegen dit grote volksgezondheidsprobleem te bevorderen, willen de World Obesity Federation en haar leden zich - in het kader van Wereld Obesitas Dag op dinsdag 4 maart - richten op de wereld waarin we leven. Maar al te vaak wordt er nog steeds gewezen op het vermeende “gebrek aan wilskracht” van zwaarlijvige mensen, waardoor ze zich nog schuldiger voelen. Toch dragen de gezondheidszorg en de voedingsindustrie ook een deel van de verantwoordelijkheid.   

Uiteraard kunnen individuele gedragingen en keuzes een factor zijn bij obesitas, maar de aandoening is veel complexer.  De onderliggende oorzaken kunnen genetisch, psychologisch, sociaal-cultureel, economisch en biologisch zijn. Maar als we de oorzaken blijven simplificeren, dan doen we dat ook met de oplossingen: ’eet wat minder, eet gezond en beweeg meer’. Met dit soort platitudes help je iemand met obesitas niet vooruit, meer zelfs, het kan bijdragen aan stigmatisering en gewichtsstigma kan een belemmering zijn voor mensen om de nodige medische zorg te krijgen omdat ze zich schamen, de schuld bij zichzelf leggen en geen hulp durven zoeken. 

… gezondheid: niet alleen erkennen dat obesitas een ziekte op zich is waardoor je andere ziektes kunt krijgen (denk maar aan diabetes, hart- en vaataandoeningen…) maar ook kijken naar alle risicofactoren voor obesitas, want ze gaan dus veel verder dan ongezonde voedingsgewoonten en te weinig beweging. 

Obesitas hangt ook samen met erfelijkheid, de kans dat iemand obesitas ontwikkelt hangt voor 40 tot 70 procent af van zijn genen. Ook je sociaaleconomische status speelt een rol, psychologische factoren zoals stress en depressie, omgevingsfactoren en medicijnengebruik kunnen obesitas in de hand werken. Probeer dus anders te kijken naar mensen in je omgeving met obesitas en denk niet meteen “eigen schuld, dikke bult”.  Sta stil bij de vele mogelijke onderliggende oorzaken, zo kan je meehelpen om het stigma en de schuld die aan obesitas kleven te verminderen en ervoor zorgen dat mensen die met obesitas leven, worden gesteund. 

… de wereld waarin we leven en naar wat een obesogene omgeving (een omgeving die mensen stimuleert om veel te eten en daarnaast weinig te bewegen) creëert. Een gezonde omgeving bestaat uit een aantal factoren: de stabiliteit van ons klimaat, de lucht die we inademen, het voedsel dat we (kunnen) consumeren – ultra processed food zie je nu overal ter wereld en draagt enorm bij tot de snelle stijging van obesitas, ook in ontwikkelingslanden - en de manier waarop het aan ons wordt verkocht. 

Stel je voor dat je door een drukke winkelstraat loopt en overal om je heen zie je kleurrijke reclame voor fastfoodrestaurants. Deze borden prikkelen je zintuigen met heerlijk uitziende hamburgers, frietjes en frisdranken. Ze zijn ontworpen om je te verleiden, om je trek te doen krijgen. Terwijl je langs deze borden loopt bedenk je misschien dat je van plan was om iets gezonds te eten, maar de constante blootstelling aan de verleidelijke advertenties kan je wilskracht ondermijnen en je laten zwichten voor een ongezonde keuze. 

Je sociaaleconomische status speelt een rol, psychologische factoren zoals stress en depressie, omgevingsfactoren en medicijnengebruik kunnen obesitas in de hand werken.

Je sociaaleconomische status speelt een rol, psychologische factoren zoals stress en depressie, omgevingsfactoren en medicijnengebruik kunnen obesitas in de hand werken. 

Overmatige reclame voor ongezond voedsel kan leiden tot overconsumptie en gewichtstoename. Om deze invloed tegen te gaan kunnen beleidsmakers bijvoorbeeld overwegen om (meer) beperkingen op te leggen aan reclame voor ongezond voedsel, vooral gericht op kwetsbare doelgroepen zoals kinderen. Daarnaast moeten wij, consumenten, meer bewust zijn van de tactieken die men gebruikt in de voedselmarketing zodat we beter in staat zijn om verstandigere keuzes te maken, ondanks alle verleidingen om ons heen. 

… de jeugd: kinderen en jongeren zijn nooit de oorzaak van ongezonde en niet-duurzame omgevingen, maar hebben er vaak wel het meeste last van. We moeten niet alleen stilstaan bij de impact van een ongezonde omgeving op de jonge generatie en hoe ze beïnvloed wordt door voedselmarketing, we moeten er ook meer dan dringend iets aan doen want de toekomst ziet er somber uit: er wordt verwacht dat tegen 2035 1 op 4 mensen (wereldwijd) zal leven met obesitas. En in ons land leeft nu al 21 procent van de bevolking met obesitas.